|
Nazwą tą określamy pozorne powiększenie rozmiarów ciał jasno świecących. Na
przykład rozżarzona spirala żarówki wydaje się nam grubsza niż ta sama spirala w stanie chłodnym.
Podczas zachodu Słońca wydaje nam się, że horyzont "ugina się" pod nim. Oglądając sierp Księżyca, zauważymy, że luk obejmujący półksiężyc jest
częścią okręgu o większym promieniu niż łuk otaczający pozostałą część Księżyca, pokrytą popielatym światłem. Stosunek promienia pozornego sierpa
do promienia rzeczywistego jest w przybliżeniu równy 6:5.
Spójrzmy na dwa przewody przecinające się na tle nieba pod bardzo małym
kątem. W punkcie przecięcia przewody jakby znikły. Jeśli jeszcze przy tym wiatr kołysze przewodami to prześwit przesuwa się wzdłuż nich. Zupełnie
inaczej wygląda miejsce przecięcia przez przewód wielu równoległych linii, napiętych przewodów, linii spojeń dachowych itp. W tym wypadku w miejscach
przecięć dostrzegamy pogrubienie i zakrzywienie przewodu, a on sam wyda się połamany. Efekt ten zostaje zachowany, gdy przewód przecina skraj masywnego
przedmiotu, na przykład szczyt dachu lub naroże domu.
Zupełnie podobnie w ciemnych ubraniach wydajemy się bardzo szczupli niż w
jasnych. W swoich notatkach Leonardo da Vinci mówił o tym zjawisku: "Kiedy Słońce jest widoczne przez drzewa bez liści, wszystkie ich gałęzie
znajdujące się na wprost Słońca stają się cienkie, do tego stopnia, że stają się niewidoczne, to samo stanie się z drzewem znajdującym się pomiędzy okiem
a Słońcom. Widziałem kobietę ubraną na czarno z białą opaską na głowie, przy czym ta ostatni wydawała się dwa razy większa niż szerokość pleców kobiety,
które były odziani na czarno. Jeżeli z dużej odległości będziemy patrzeć na zręby baszty, oddzielone od siebie przerwami równymi szerokości zrębu, to
przerwy wydadzą nam dużo większe, niż zręby."
Można wskazać dwie przyczyny zjawiska irradiacji. Pierwszą jest dyfrakcji
światła. Na granicy światła i cienia: wskutek dyfrakcji światło ugina się w stronę obszaru cienia. Drugą przyczyną jest podrażnienie zakończeń nerwowych
na siatkówce, poza geometrycznym zarysem obrazu przedmiotu jasnego, wskutek czego jasny przedmiot wydaje się większy kosztem zmniejszenia rozmiarów jego
ciemnego tła lub sąsiedniego przedmiotu. |
|