Rozpoznawanie chmur i meteorów - 2

Cirrus
Cirrocumulus
Cirrostratus
Altocumulus
Altostratus
Nimbostratus
Stratocumulus
Stratus
Cumulus
Cumulonimbus
Chmury orograficzne
Chmury szczególne
Meteory
Definicje

Nimbostratus (Ns)

1. Definicja

Szara warstwa chmur, często ciemna, o wyglądzie rozmytym wskutek mniej lub bardziej ciągłego opadu deszczu lub śniegu w większości przypadków dochodzącego do ziemi. Chmura ta jest wszędzie tak gruba, że całkowicie przesłania Słońce.Poniżej tej warstwy często występują niskie postrzępione chmury które mogą być z nią połączone lub od niej oddzielone.

2. Gatunki

W przypadku chmur Nimbostratus nie wyróżnia się gatunków.

3. Odmiany

Chmury Nimbostratus nie posiadają odmian.

4. Zjawiska szczególne i chmury towarzyszące

Praecipitatio, Virga, Pannus

5. Budowa fizyczna i wygląd

Chmury Nimbostratus składają się z kropelek wody i kropelek deszczu, z kryształków i płatków śniegu lub z mieszaniny ciekłych i stałych cząstek. Chmura Nimbostratus występuje zazwyczaj jako rozległa niska, ciemno-szara warstwa o bardzo rozmytej podstawie; daje ona opad ciągły w postaci deszczu, śniegu lub ziaren lodowych, niekoniecznie dochodzących do ziemi. W strefie międzyzwrotnikowej, zwłaszcza w krótkich przerwach między opadami deszczu, można obserwować rozpadanie się chmury Nimbostratus na kilka różnych warstw, które szybko łączą się ponownie. Dolna powierzchnia chmury Nimbostratus często jest częściowo lub całkowicie zasłonięta przez niskie postrzępione chmury (pannus), które tworzą się poniżej podstawy lub u podstawy chmury Nimbostratus i szybko zmieniają kształty. Początkowo chmury pannus składają się z oddzielnych jednostek, później mogą łączyć się w ciągłą warstwę. Gdy chmury pannus pokrywają dużą część nieba, należy uważać, aby nie wziąć je za dolną powierzchnię chmury Nimbostratus.

6. Powstawanie

Chmury Nimbostratus najczęściej powstają wskutek powolnego wznoszenia się rozległych warstw powietrza do dostatecznie dużych wysokości. Chmury Nimbostratus mogą również rozwinąć się wskutek zwiększania się grubości chmur Altostratus lub rzadziej wskutek zwiększania się grubości warstwy chmur Stratocumulus lub Altocumulus. Niekiedy chmury Nimbostratus powstają również przez rozpościeranie się chmur Cumulonimbus i bardzo rzadko przez rozpościeranie się dużych chmur Cumulus, gdy te ostatnie dają opad deszczu.

7. Zasadnicze różnice między chmurami Nimbostratus i podobnymi chmurami innych rodzajów

1. Altostratus

Cienkie chmury Nimbostratus można pomylić z grubymi chmurami Altostratus. Chmury Nimbostratus posiadają na ogół szarą barwę ciemniejszą niż chmury Altostratus. Z definicji wynika, że chmury Nimbostratus na całej rozciągłości są na tyle nieprzeświecające, że całkowicie zasłaniają Słońce lub Księżyc, podczas gdy chmury Altostratus zasłaniają je tylko wówczas, gdy znajdują się one za najgrubszymi częściami chmury. Jeśli podczas ciemnych nocy istnieje wątpliwość, czy występuje chmura Nimbostratus, czy też Altostratus, to przyjmuje się, że jest to chmura Nimbostratus, jeśli deszcz lub śnieg dochodzą do ziemi.

2. Altocumulus i Stratocumulus

Chmury Nimbostratus różnią się od grubej warstwy chmur Altocumulus lub Stratocumulus tym, że ani jej człony, ani dolna powierzchnia nie są wyraźnie zarysowane.

3. Stratus

Chmury Nimbostratus różnią się od grubej warstwy chmur Stratus tym że są gęstymi chmurami dającymi opad w postaci deszczu, śniegu lub ziaren lodowych. Z chmur Stratus może padać tylko mżawka, słupki lodowe lub śnieg ziarnisty.

4. Cumulonimbus

Gdy obserwator znajduje się pod chmurą posiadającą wygląd chmury Nimbostratus, lecz towarzyszą jej błyskawice, grzmoty lub grad, to chmura ta, zgodnie z umową, powinna być nazwana Cumulonimbusem.

Stratocumulus

Stratocumulus (Sc)

1. Definicja

Szara lub biała, bądź częściowo szara, częściowo biała ławica, płat lub warstwa chmur, posiadająca prawie zawsze ciemne części, złożona z zaokrąglonych brył, walców itp., połączonych ze sobą lub oddzielnych od siebie i nie posiadających wyglądu włóknistego (z wyjątkiem virga). Większość regularnie ułożonych małych członów chmury ma pozorną szerokość większą od pięciu stopni.

2. Gatunki

Stratocumulus Stratiformis (S.C. str)
Stratocumulus lenticularis (Sc len)
Stratocumulus castellanus (Sc cas)

3. Odmiany

Stratocumulus translucidus (Sc tr)
Stratocumulus perlucidus (Sc pe)
Stratocumulus opacus (Sc op)
Stratocumulus duplicatus (Sc du)
Stratocumulus undulatus (Sc un)
Stratocumulus radiatus (Sc ra)
Stratocumulus lacunosus (Sc la)

4. Zjawiska szczególne i chmury towarzyszące

Mamma, Virga, Praecipitatio (rzadko)

5. Budowa fizyczna i wygląd

Chmury Stratocumulus składają się z kropelek wody, czasami łącznie z kroplami deszczu lub krupami śnieżnymi, rzadziej z kryształkami i płatkami śniegu. Chmury Stratocumulus najczęściej występują w postaci płatów lub warstw złożonych z członów chmur Altocumulus, lecz położonych na niższym poziomie, wskutek czego są pozornie większej wielkości. Wielkość, grubość i kształt członów tych chmur zmienia się w szerokich granicach. Niekiedy człony mają kształt równoległych walców, które mogą być rozdzielone pasmami czystego nieba. W pewnych przypadkach, szczególnie w szerokościach międzyzwrotnikowych, chmura Stratocumulus występuje w kształcie dużego pojedynczego walca. Bardzo rzadko płat chmury Stratocumulus posiada mniej lub bardziej regularnie rozmieszczone okrągłe otwory, z których wiele ma brzegi postrzępione. Otwory te często nadają chmurze wygląd podobny do sieci lub plastra miodu. Płaty chmur Stratocumulus często występują jednocześnie na dwu lub więcej poziomach. W nielicznych przypadkach chmury Stratocumulus obserwuje się w postaci wydłużonych płatów w kształcie soczewek lub migdałów, o wyraźnych zarysach, lub też w kształcie wieżyczek, wyrastających ze wspólnej poziomej podstawy. Stopień przenikania światła przez chmury Stratocumulus zmieniają się w szerokich granicach. Czasami większa część chmury jest dostatecznie cienka, aby można było określić położenie Słońca. W innych przypadkach chmura jest na tyle nieprzeświecająca, że zupełnie zakrywa tarczę słoneczną. Nieprzeświecające warstwy chmury Stratocumulus posiadają często dolną powierzchnię nierówną, której nierówności tworzą niejako płaskorzeźbę. Chmury Stratocumulus dają niekiedy opady o słabym natężeniu w postaci słabego deszczu, śniegu lub krup śnieżnych. Przy wyjątkowo niskich temperaturach chmury Stratocumulus mogą dać obfite virga z kryształków lodu, na których nieraz występują zjawiska halo. Gdy chmura Stratocumulus nie jest gruba, obserwuje się niekiedy na niej wieniec lub iryzację.

6. Powstawanie

Chmury Stratocumulus mogą tworzyć się wskutek wzrostu wymiarów przynajmniej niektórych członów chmur Altocumulus. Chmury Stratocumulus czasami powstają w powietrzu czystym pod chmurami Altostratus lub częściej Nimbostratus, mogą one także tworzyć się w wyniku przekształcania się chmur Nimbostratus. Chmury Stratocumulus mogą się rozwinąć wskutek unoszenia się warstwy chmur Stratus lub też w wyniku konwekcyjnych i falowych jej przemian przy jednoczesnej zmianie wysokości lub pozostaniu na tym samym poziomie. Chmury Stratocumulus często tworzą się przez rozpościeranie się górnej lub środkowej części chmur Cumulus lub Cumulonimbus, jak również w późniejszych godzinach południowych lub wieczorowych przez spłaszczenie się chmur Cumulus.

7. Zasadnicze różnice między chmurą Stratocumulus i podobnymi chmurami innych rodzajów.

1. Cirrostratus

Chmury Stratocumulus, przy bardzo niskich temperaturach, mogą dać obfite vitga z kryształków lodu, którym nieraz towarzyszą zjawiska halo; tym niemniej różnią się one od chmur Cirrostratus, gdyż ciągle jeszcze wykazują pewne oznaki istnienia zaokrąglonych mas, walców itp. Ponadto stopień przenikania światła jest mniejszy w przypadku chmur Stratocumulus niż Cirrostratus.

2. Altocumulus

Chmury Stratocumulus czasami można mylić z chmurami Altocumulus posiadającymi ciemne części. W przypadku gdy większość regularnie ułożonych członów ma pozorną szerokość większą niż pięć stopni przy wzniesieniu ich ponad horyzontem o kąt większy niż 30° , zaliczamy je do chmur Stratocumulus.

3. Altostratus, Nimbostratus i Stratus

Odróżnianie chmur Stratocumulus od chmur Altostratus, Nimbostratur i Stratus opiera się na tym, że chmury Stratocumulus wykazują oznaki istnienia członów połączonych lub oddzielonych od siebie. Ponadto, w przeciwieństwie do chmur Altostratus, które często mają wygląd włóknisty, chmury Stratocumulus nigdy nie wykazują wyglądu włóknistego z wyjątkiem występowania ich przy bardzo niskich temperaturach. Poza wyżej wymienionymi kryteriami charakter opadu i cechy jego cząsteczek dają niekiedy podstawy do rozpoznania tych chmur, bowiem opad, pochodzący z chmur Stratocumulus, posiada zawsze słabe natężenie.

4. Cumulus

Chmury Stratocumulus różnią się od chmur Cumulus tym, że ich człony występują na ogół w grupach lub ławicach i zwykle mają płaskie wierzchołki. W przypadku gdy wierzchołki chmur Stratocumulus mają kształt kopuły, to w odróżnieniu od chmur Cumulus wznoszą się one ze wspólnej podstawy.

Stratus

Stratus (St)

1. Definicja

Na ogół szara warstwa chmur o dość jednolitej podstawie, mogąca dać opad mżawki, słupków lodowych lub śniegu ziarnistego. Jeśli Słońce jest widoczne przez chmurę, to jego zarys jest wyraźny. Chmura Stratus nie powoduje występowania zjawisk halo, z wyjątkiem być może przypadków występowania jej przy bardzo niskich temperaturach. Chmura Stratus występuje niekiedy w postaci postrzępionych ławic.

2. Gatunki

Stratus nebulosus (St neb)
Stratus fractus (St fra)

3. Odmiany

Stratus opacus (St op)
Stratus translucidus (St tr)
Stratus undulatus (St un)

4. Zjawiska szczególne i chmury towarzyszące

Praecipitatio

5. Budowa fizyczna i wygląd

Chmura Stratus jest zwykle złożona z małych kropelek wody, przy niskich temperaturach może się składać z małych cząsteczek lodu. Gdy chmura Stratus jest gęsta lub gruba, zawiera często kropelki mżawki i niekiedy słupki lodowe lub śnieg ziarnisty. Chmura Stratus najczęściej występuje jako mglista, szara i prawie jednostajna warstwa, posiadająca często tak niską dolną podstawę, że zasłania wierzchołki niskich wzgórz lub wysokich budowli. Chmura ta czasami jest tak cienka, że zarysy Słońca lub Księżyca mogą być przez nią wyraźnie widoczne; częściej jednak jest na tyle nieprzeświecająca, że zasłania Księżyc lub Słońce. W pewnych przypadkach ma ona ciemny lub nawet groźny wygląd. Dolna powierzchnia chmury Stratus jest zwykle dobrze zaznaczona i może być sfalowana. Czasami chmura Stratus jest obserwowana w postaci fragmentów o zmieniających się wymiarach i jasności, mniej lub bardziej połączonych ze sobą, lub też w postaci strzępów. Jeśli chmura Stratus jest bardzo cienka, to powoduje występowanie wieńca dookoła Słońca lub Księżyca, a wyjątkowo przy bardzo niskich temperaturach może powodować halo. Opady z chmur Stratus, sięgają ziemi, mają postać mżawki, słupków lodowych lub śniegu ziarnistego.

6. Powstawanie

Chmura Stratus w postaci jednolitej warstwy tworzy się wskutek ochłodzenia najniższych warstw atmosfery. Fragmenty lub strzępy chmury Stratus mogą stanowić krótkotrwałe przejściowe stadia podczas powstawania lub zanikania warstw chmur Stratus. Postrzępione chmury Stratus jako chmury towarzyszące (pannus) mogą powstać także pod wpływem turbulencji, gdy wzrasta wilgotność powietrza wskutek parowania opadu, pochodzącego z chmur Altostratus, Nimbostratus, Cumulonimbus lub Cumulus. Chmury Stratus mogą powstawać z chmur Stratocumulus wtedy, gdy dolna powierzchnia tych ostatnich obniża się lub zatraca swoją rzeźbę, czy też swój widoczny podział, jednakże nie wskutek występowania opadu. Częstym procesem, który prowadzi do powstawania chmur Stratus, jest powolne unoszenie się warstwy mgły wskutek ogrzewania się podłoża lub wzrostu prędkości wiatru. Mgła, utworzona nad morzem i unoszona przez wiatr wiejący od morza ku wybrzeżu, może występować w głębi lądu jako chmura Stratus.

7. Zasadnicze różnice między chmurą Stratus i podobnymi chmurami innych rodzajów

1. Cirrus

W pewnych przypadkach, wskutek wiatru, chmura Stratus przyjmuje miejscami kształt grubych włókien, które różnią się od włókien tworzących chmury Cirrus tym, że są o wiele mniej białe, w mniejszym stopniu rozmyte i zwykle szybciej zmieniają kształty.

2. Cirrostratus

Cienką warstwę chmur Stratus można mylić z chmurą Cirrostratus, jednak chmura Stratus nie jest tak czysto biała, z wyjątkiem gdy jest ona obserwowana w kierunku Słońca; poza tym na chmurze Stratus mogą być obserwowane wieńce.

3. Altostratus

Chmura Stratus odróżnia się tym od chmur Altostratus, że nie zaciera zarysu Słońca.

4. Nimbostratus

Grubą warstwę chmur Stratus można mylić z chmurą Nimbostratus. Poniższe kryteria pozwalają odróżnić te dwa rodzaje chmur.

Chmura Stratus ma na ogół wyraźniej zaznaczoną i bardziej jednostajną podstawę, niż chmura Nimbostratus. Ponadto chmura Stratus ma wygląd “suchy”, który dość wyraźnie różni się od “wilgotnego” wyglądu chmury Nimbostratus.

Stosunkowo cienka warstwa chmury Stratus pozwala wyraźnie widzieć zarys Słońca lub Księżyca przynajmniej przez jej najcieńsze części, natomiast chmura Nimbostratus wszędzie zasłania te ciała niebieskie. Gdy obserwowanej chmurze towarzyszy opad, dość łatwo jest rozróżnić chmurę Stratus od chmury Nimbostratus, jeśli się pamięta, że chmura Stratus może dawać tylko słaby opad mżawki, słupków lodowych lub śniegu ziarnistego, podczas gdy z chmury Nimbostratus prawie zawsze pada deszcz, śnieg lub ziarna lodowe.

Trudność rozróżnienia tych chmur powstaje wówczas, gdy opad, pochodzący z wyższej chmury, przechodzi przez warstwę chmury Stratus. W tym przypadku ciemna i jednostajna warstwa chmury Stratus dokładnie przypomina chmurę Nimbostratus i może być z nią bardzo łatwo pomylona.

Jest bardziej prawdopodobne, że chmura Stratus występuje podczas ciszy lub przy słabym wietrze, niż przy wietrze silnym, podczas gdy chmurze Nimbostratus zwykle towarzyszą wiatry umiarkowane lub silne. Kryterium tego nie powinno się jednak stosować jako wyłącznej podstawy do rozróżnienia tych rodzajów chmur.

Występowanie grubej warstwy chmur Stratus zwykle nie jest poprzedzone istnieniem innych chmur niskiego lub średniego piętra, Natomiast chmurę Nimbostratus prawie zawsze poprzedzają inne chmury zazwyczaj średniego piętra lub też rozwija się ona z chmury uprzednio istniejącej.

5. Stratocumulus

Chmury Stratus różnią się od chmur Stratocumulus tym, że nie wykazują oznak istnienia połączonych lub oddzielnych od siebie członów.

6. Cumulus

Strzępy chmur Stratus różnią się od postrzępionych chmur Cumulus tym, że są mniej białe i niej gęste i że mają mniejszą rozciągłość pionową.

Cumulus

Cumulus (Cu)

1. Definicja

Oddzielne, na ogół gęste chmury o ostrych zarysach, rozwijające się w kierunku pionowym w kształcie pagórków, kopuł lub wież, których górna część przypomina często kalafior. Oświetlone przez Słońce części tych chmur są przeważnie lśniąco białe. Podstawa ich jest stosunkowo ciemna i prawie pozioma.

2. Gatunki

Cumulus humilis (Cu hum)
Cumulus mediocris (Cu med.)
Cumulus congestus (Cu con)
Cumulus fractus (Cu fra)

3. Odmiany

Cumulus radiatus (Cu ra) (“Szlaki Cumulus”)

4. Zjawiska szczególne i chmury towarzyszące

Pileus, Velum, Virga, Praecipitatio (rzadko), Arcus (rzadko), Pannus (rzadko), Tuba (bardzo rzadko)

5. Budowa fizyczna i wygląd

Chmury Cumulus składają się głównie z kropelek wody; kryształki lodu mogą tworzyć się w tych częściach chmur, w których panuje temperatura znacznie niższa od 0° C. Chmury Cumulus mogą jednocześnie występować w różnych stadiach pionowego rozwoju. Mogą one mieć małą rozciągłość pionową i wyglądać jak spłaszczone; mogą mieć umiarkowaną rozciągłość pionową z małymi wypukłościami i pączkowaniami, mogą też mieć dużą pionową rozciągłość z pęczniejącymi górnymi częściami, przypominającymi często kalafiory. Chmury Cumulus mają niekiedy bardzo postrzępione brzegi, przy czym ich zarysy ulegają ciągłym często szybkim zmianom. Chmury Cumulus, zazwyczaj o umiarkowanym pionowym rozwoju, są niekiedy ustawione w szeregi prawie równoległe do kierunku wiatru (szlaki Cumulus). Chmury Cumulus o dużej pionowej rozciągłości mogą dać opad. W strefie międzyzwrotnikowej z tych chmur pada często obfity deszcz w postaci ulew (deszcze przelotne o dużym natężeniu).

6. Powstawanie

Chmury Cumulus tworzą się w prądach konwekcyjnych, które występują, gdy pionowy gradient temperatury w dolnych warstwach powietrza jest dostatecznie duży. Duży pionowy gradient temperatury może powstać w różny sposób, najczęściej wskutek:

1. ogrzewania powierzchni ziemi promieniami słonecznymi

2. ciągłego ogrzewania się dolnych warstw chłodnej masy powietrza przy przepływie nad stosunkowo ciepłym podłożem.

Powstawanie chmur Cumulus często jest poprzedzone tworzeniem się lokalnych zmętnień, z których rozwijają się chmury. Chmury Cumulus mogą brać początek z chmur Altocumulus lub Stratocumulus. Mogą się również tworzyć wskutek przekształcania się chmur Stratocumulus lub Stratus; ten ostatni przypadek często dzieje się nad lądem w godzinach porannych. Postrzępione chmury Cumulus złej pogody tworzą się niekiedy pod chmurami Altostratus, Nimbostratus, Cumulonimbus lub pod silnie rozbudowanymi chmurami Cumulus, które dają opad.

7. Zasadnicze różnice między chmurami Cumulus i podobnymi chmurami innych rodzajów

1. Altocumulus i Stratocumulus

Małe chmury Cumulus mogą być tak liczne i tak stłoczone, że przypominają warstwę chmur Stratocumulus lub Altocumulus, zwłaszcza gdy występują w pobliżu horyzontu. Chmury te powinny być uważane za chmury Cumulus dopóki ich wierzchołki zachowują kształt kopulasty i podstawy nie są połączone.

2. Altostratus i Nimbostratus

Gdy bardzo duża chmura Cumulus, dająca opad, znajduje się wprost nad obserwatorem, może być mylnie określana jako chmura Altostratus lub Nimbostratus. Charakter opadu może być pomocny przy rozróżnianiu chmury Cumulus od tych ostatnich; gdy opad jest typu przelotnego jest to chmura Cumulus.

3. Cumulonimbus

Ponieważ chmury Cumulonimbus na ogół powstają wskutek rozwoju i przekształcenia się chmur Cumulus, trudno jest niekiedy rozróżnić chmurę Cumulus o dużej rozciągłości pionowej od chmury Cumulonimbus. Chmura powinna być klasyfikowana jako Cumulus tak długo, dopóki jej górne, pączkujące części wszędzie są ostro zarysowane i nie wykazują włóknistej lub prążkowanej struktury. Jeśli na podstawie innych przesłanek nie można zdecydować się czy chmurę należy zaliczyć do chmur Cumulus czy do Cumulonimbus, to zgodnie z umową, należy uznać ją za chmurę Cumulus, jeżeli nie towarzyszą jej błyskawice, grzmoty lub grad.

4. Stratus postrzępiony

Postrzępione chmury Cumulus rozróżnia się od postrzępionych chmur Stratus na tej podstawie, że mają one na ogół większą rozciągłość pionową i wydają się bielsze i mniej przejrzyste. Postrzępione chmury Cumulus mają też niekiedy zaokrąglone lub kopulaste wierzchołki, co nie zdarza się w przypadku postrzępionych chmur Stratus.

Cumulonimbus

Cumulonimbus (Cb)

1. Definicja

Potężna, gęsta chmura o dużej pionowej rozciągłości w kształcie góry lub wielkich wież. Przynajmniej część jej wierzchołka jest zazwyczaj gładka, włóknista lub prążkowana i prawie zawsze spłaszczona. Część ta rozpościera się często w kształcie kowadła lub rozległego pióropusza. Poniżej podstawy tej chmury, często bardzo ciemnej, niejednokrotnie występują niskie postrzępione chmury połączone lub oddzielne od podstawy oraz opady, niekiedy w postaci virga.

2. Gatunki

Cumulonimbus calvus (Cb cal)
Cumulonimbus capillatus (Cb cap)

3. Odmiany

Chmury Cumulonimbus nie posiadają odmian

4. Zjawiska szczególne i chmury towarzyszące

Praecipitatio Pileus, Virga Velum, Pannus Arcus, Incus Tuba (rzadko), Mamma

5. Budowa fizyczna i wygląd

Chmury Cumulonimbus składają się z kropelek wody i, zwłaszcza w górnej części, z kryształków lodu. Zawierają one również duże krople deszczu oraz często płatki śniegu, krupy śnieżne, ziarna lodowe lub grad. Kropelki wody i krople deszczu mogą być silnie przechłodzone.

Poziome i pionowe wymiary chmur Cumulonimbus są tak duże, że charakterystyczny kształt tych chmur może być w całości widziany tylko ze znacznej odległości. W początkowym stadium rozwoju z chmur Cumulus, chmury Cumulonimbus wykazują u wierzchołków zaokrąglone wypukłości, pomimo że ich górna część traci ostrość zarysów. Później górna część całkowicie przekształca się we włóknistą lub prążkowaną bryłę, przyjmującą kształt podobny do kowadła. Przy bardzo niskich temperaturach włóknista budowa może rozciągnąć się na całą masę chmur.

Chmury Cumulonimbus mogą występować jako odosobnione chmury lub w postaci długiego szeregu połączonych chmur, przypominających wyglądem bardzo rozległą ścianę. Gdy chmura znajduje się prawie, lub dokładnie, nad obserwatorem, górne jej części zostają przesłonięte przez rozległą podstawę chmury lub przez niskie postrzępione chmury (pannus). Niekiedy górna część chmury Cumulonimbus jest połączona z chmurami Altostratus lub Nimbostratus. Czasami chmura Cumulonimbus może rozwinąć się wewnątrz chmur Altostratus lub Nimbostratus.

Ciemny, ponury a nawet groźny wygląd chmur Cumulonimbus jest zazwyczaj potęgowany przez grzmoty i błyskawice i może być ponadto podkreślony przez silne opady przelotne deszczu, śniegu lub gradu, przez nawałnice oraz przez zjawiska szczególne jak mamma i rzadziej tuba.

6. Powstawanie

Chmury Cumulonimbus powstają zazwyczaj na drodze stopniowego przekształcania się dużych, silnie rozbudowanych chmur Cumulus. Warunki, w jakich rozwijają się chmury Cumulonimbus, są więc podobne do tych, które sprzyjają rozwojowi chmur Cumulus.

Chmury Cumulonimbus rozwijają się niekiedy z chmur Altostratus lub Stratocumulus, których górne części posiadają wypukłości w kształcie wież; w pierwszym z tych przypadków chmura Cumulonimbus ma niezwykle wysoką podstawę. Chmura Cumulonimbus może również powstać w wyniku przekształcenia się i rozbudowania jakiejś części chmury Altostratus lub Nimbostratus.

7. Zasadnicze różnice między chmurami Cumulonimbus i podobnymi chmurami innych rodzajów.

1. Nimbostratus

Jeśli chmura Cumulonimbus pokrywa dużą część nieba, to można ją łatwo mylić z chmurą Nimbostratus, zwłaszcza gdy rozpoznanie chmury jest oparte wyłącznie na wyglądzie jej dolnej powierzchni. W tym przypadku charakter opadu może dopomóc do rozróżnienia chmur Cumulonimbus i Nimbostratus. Jeżeli opad ma charakter opadu przelotnego lub gdy chmurze towarzyszą błyskawice, grzmoty lub opad gradu, to zgodnie z umową, chmurę uważa się za Cumulonimbus.

2. Cumulus

Niektóre chmury Cumulonimbus mają wygląd niemal identyczny z dużymi, silnie rozwiniętymi chmurami Cumulus. Chmura powinna być uznana za Cumulonimbus, gdy przynajmniej część jej wierzchołka traci ostrość zarysów lub ukazuje włóknistą lub prążkowaną strukturę. Jeśli na podstawie powyższych przesłanek nie można zdecydować, czy daną chmurę należy zaliczyć do chmur Cumulonimbus czy też do Cumulus, to zgodnie z umową powinna być uznana za chmurę Cumulonimbus, gdyż tylko towarzyszą jej błyskawice, grzmoty lub opad gradu.

Tekst opracowany w oparciu o materiały Światowej Organizacji Meteorologicznej oraz Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - udostępniony przez prof. IMGW, dr hab. Mirosława Miętusa.

Atlas chmur- Strona główna | Atlas chmur-Index